sequoiadendron giganteum ne demek?

Sequoiadendron giganteum Cupressaceae (Servigiller) familyasının Sequoiadendron cinsine ait bir türdür. Dev sekoya; aynı zamanda dev kızılçam, Sierra kızılçamı, Wellingtonia veya basitçe John Muir'in¹ de kullandığı tabirle büyük ağaç olarak da bilinir. Sequoiadendron cinsine ait tek canlı tür, Cupressaceae familyasına ait kozalaklı veya iğneli ağaçlar olarak bilinen Sequoioideae alt familyasındaki Sequoia sempervirens ve Metasequoia glyptostroboides ile birlikte bu familyada toplamda 3 türdür. Dev sekoyalar, dünyadaki en büyük ağaçlar olup² genellikle, yalnızca Kaliforniya'daki Sierra Nevada Dağları'nın batı yamaçlarındaki korularda doğal olarak büyürler.

İlk zamanlarda cinsin adlandırmasının Josiah Whitney'in 1986'daki The Yosemite Book³ kitabında Çeroki müfredatını oluşturan Sequoyah'ı (1767–1843) onurlandırmak için olduğu düşünülüyordu.⁴ 2012 yılında adlandırma üzerine yapılan araştırma yayımında adlandırmanın sorumlusunun Avustralyalı Stephen L. Endlicher olduğu sonucuna varıldı. Dilbilimci ve botanist olan Endlicher uzmanlarla hayranlık duyduğu Sekoya dili de dahil olmak üzere Çeroki dilinde yazıştı. Aynı zamanda fark etti ki; kozalaklardaki her bir tohumun yeni sınıflandırılmış cinsinin, alt takımdaki dört genera ile matematiksel bir düzeni takip etmesi, tesadüfi olarak Latincede sequi (takip etmek) kelimesi ile tanımlanabilirdi. Endlicher, hem ağacın cins tanımlamasını yaparken hem de hayranı olduğu yerliyi onurlandırmak adına bu ismi kullandı.⁵

Dev boyutlarına ve yangına karşı adaptasyonlarına rağmen, orman yangınlarına karşı alınan çeşitli önlemlerin tetiklemesi ve iklim değişikliklerinin de etkisiyle ciddi tehlike altında olan dev sekoyaların nüfusu, son on yılda gittikçe azaldı. 2020 Kaliforniya orman yangınında bu tür nüfusunun yaklaşık % 10-14'ünün üzerinde kayıp yaşadı. Türün kurtarılabilmesi için mevcut yanma yükünün öngörülerle azaltılması elzem bir rol oynamakta.⁶⁷

Özellikler

Dev sekoya türleri dünyadaki en büyük ağaçlardır.⁸ arasında değişen gövde çapları ile ortalama yüksekliğe kadar büyürler. Kayıtlara geçen en büyük ağaç boyunda ölçülmüştür. Bazı araştırmalarda gövde çapında olanlarının varlığı da iddia edilmiştir.⁹ Göğüs yüksekliğinde en büyük çapa sahip olduğu bilinen örnek, ile General Grant ağacıdır.¹⁰ 2014 ve 2016 yılları arasında Sequoia sempervirens türünün, bilinen tüm dev sekoyalardan daha büyük gövde çaplarına sahip olduğu iddia edilse de, bunu doğrulayan veya onaylayan herhangi bir akademik veya bağımsız kaynak bulunmamakta.¹¹ Bilinen en eski sekoya dendrokronolojiye göre 3.200-3.266 yıl öncesine dayanır.¹²¹³ Dev sekoyalar aynı zamanda dünyada en uzun yaşayan organizma listesinde de yer alır. Dev sekoya kabuğu lifli, karıklı ve sütunlu gövdesinin taban kısmında kalınlığında olabilir. Özsuyu, yangın hasarına karşı önemli koruma sağlayan tanik asit içerir.¹⁴ Yapraklar her dönem yeşil, uzunluğunda ve sürgünler üzerinde spiral şeklindedir.

Dev sekoya tohumdan biter. Tohum kozalakları uzunluğundadır ve 18–20 ayda olgunlaşır, ancak tipik olarak 20 yıl boyunca yeşil ve kapalı kalır. Her bir kozalak, her bir ölçekte birkaç tohum, her bir spiralde 30-50 olacak şekilde, kozalak başına ortalama 230 tohum verir. Tohumlar koyu kahverengi, uzunluğunda ve genişliğinde, her iki tarafı boyunca genişliğinde sarı-kahverengi kenarlara sahip. Bazı tohumlar yaz sonunda sıcak havalarda kozalakların küçülmesiyle dökülürken, çoğunluğu böceklerin verdiği hasarlardan veya kozalağın sıcaktan kurumasıyla dökülür. Genç ağaçlar genellikle 12 yıl sonra kozalak vermeye başlarlar.

Sıralamalar

Gövde hacmine göre büyüklük

Mother of the Forest gibi bazı sekoyalar günümüzde yaşayan en büyük ağaçlardır. 2009'da gövde hacmine göre sıralanmış en büyük sekoyalar:¹⁵¹⁶

<table> <thead> <tr class="header"> <th>Sıra</th> <th>Ağaç adı</th> <th>Koru</th> <th>Yükseklik</th> <th>Yerdeki çapı</th> <th>Hacmi</th> <th>Tahmini yaşı</th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td></td> <td> </td> <td> </td> <td>(ft)</td> <td>(m)</td> <td>(ft)</td> <td>(m)</td> </tr> <tr class="even"> <td>1</td> <td><a href="General_Sherman_(ağaç)" title="wikilink">General Sherman</a></td> <td><a href="Giant_Forest" title="wikilink">Giant Forest</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td>2,300−2,700</td> </tr> <tr class="odd"> <td>2<a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1" role="doc-noteref">1</a></td> <td><a href="General_Grant_(ağaç)" title="wikilink">General Grant</a></td> <td><a href="General_Grant_Grove" title="wikilink">General Grant Grove</a></td> <td></td> <td></td> <td><a href="#fn2" class="footnote-ref" id="fnref2" role="doc-noteref">2</a></td> <td>1,650</td> </tr> <tr class="even"> <td>3<a href="#fn3" class="footnote-ref" id="fnref3" role="doc-noteref">3</a></td> <td><a href="President_(ağaç)" title="wikilink">President</a></td> <td><a href="Giant_Forest" title="wikilink">Giant Forest</a></td> <td></td> <td></td> <td>{{#tag:ref| Bu tablo dev sekoyaların gövde hacmine göre sıralamaktadır. Aralık 2012'de <a href="Stephen_Sillett" title="wikilink">Stephen Sillett</a> <a href="President_(ağaç)" title="wikilink">President ağacının</a> toplamda odun ve dallardaki odun miktarı olarak ölçüldüğünü bildirdi.<a href="#fn4" class="footnote-ref" id="fnref4" role="doc-noteref">4</a><a href="#fn5" class="footnote-ref" id="fnref5" role="doc-noteref">5</a> Sıralama, ağaçta bulunan toplam odun miktarına göre; General Sherman ağacı birinci, President ağacı ikinci, ve General Grant ağacı üçüncü sırada yer aldı.<a href="#fn6" class="footnote-ref" id="fnref6" role="doc-noteref">6</a><a href="#fn7" class="footnote-ref" id="fnref7" role="doc-noteref">7</a> General Sherman, President ağacından daha fazla oduna sahip.<a href="#fn8" class="footnote-ref" id="fnref8" role="doc-noteref">8</a>|group="not"|name="Sillett"}}</td> <td>3,200</td> </tr> <tr class="odd"> <td>4</td> <td><a href="Lincoln_(ağaç)" title="wikilink">Lincoln</a></td> <td><a href="Giant_Forest" title="wikilink">Giant Forest</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>5</td> <td><a href="Stagg_(ağaç)" title="wikilink">Stagg</a></td> <td><a href="Alder_Creek_Grove" title="wikilink">Alder Creek Grove</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td>3,000</td> </tr> <tr class="odd"> <td>6</td> <td><a href="Boole_(ağaç)" title="wikilink">Boole</a></td> <td><a href="Converse_Basin" title="wikilink">Converse Basin</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td>2,000 (minimum)</td> </tr> <tr class="even"> <td>7</td> <td><a href="Genesis_(ağaç)" title="wikilink">Genesis</a></td> <td><a href="Mountain_Home_Korusu" title="wikilink">Mountain Home Korusu</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>8</td> <td><a href="Franklin_(ağaç)" title="wikilink">Franklin</a></td> <td><a href="Dev_Orman" title="wikilink">Dev Orman</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>9</td> <td><a href="King_Arthur_(ağaç)" title="wikilink">King Arthur</a></td> <td><a href="Garfield_Grove" title="wikilink">Garfield Grove</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>10</td> <td><a href="Monroe_(ağaç)" title="wikilink">Monroe</a></td> <td><a href="Giant_Forest" title="wikilink">Giant Forest</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> </tbody> </table> <section class="footnotes footnotes-end-of-document" role="doc-endnotes"> <hr /> <ol> <li id="fn1" role="doc-endnote"></li> <li id="fn2" role="doc-endnote"></li> <li id="fn3" role="doc-endnote"></li> <li id="fn4" role="doc-endnote"><a href="#fnref4" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn5" role="doc-endnote"><a href="#fnref5" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn6" role="doc-endnote"></li> <li id="fn7" role="doc-endnote"></li> <li id="fn8" role="doc-endnote"></li> </ol> </section>

Notlar

Kaynakça

Orijinal kaynak: sequoiadendron giganteum. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
H. Thomas Harvey, *Evolution and History of Giant Sequoia *. Presented at the Workshop on Management of Giant Sequoia, May 24–25, 1985, Reedley, California. Retrieved 2019-12-05. ↩
↩
↩
↩
Hacimler ölçülme zorluğundan yaklaşık hesaplanmış ve boşluk veya çürükler dahil edilmediğinden net doğrulukta olmamaktadır. Hacim ölçülerinde gövde hesabı yapıldığından dallar ve kökler dahil edilmemiştir. (yaklaşık oynama payı ±). ↩